2) Κατανόηση – Ενσυναίσθηση
Αντιλαμβάνομαι την Ιατρική ως ένα κάλεσμα, ως μια ηθική επιχείρηση την οποία πρέπει να φέρω εις πέρας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μια διαρκής αποστολή και μια υποχρέωση να πράττω ότι είναι δυνατό για τη βελτίωση της υγείας όσων προσφεύγουν στη βοήθειά μου. Στην αφετηρία αυτής της ηθικής επιχείρησης και της αποστολής βρίσκεται πάντοτε η κατανόηση και η ενσυναίσθηση, η κατά το δυνατόν συναισθηματική ταύτιση του γιατρού με τον ασθενή του. Οφείλουμε ως γιατροί να μην προσπερνάμε αυτό το κομμάτι. Οφείλουμε να μπορούμε να φέρουμε τον εαυτό μας στη θέση των ασθενών, όσο και αν αυτό συχνά φαντάζει είτε δύσκολο είτε περιττό.
Το ζητούμενο είναι πάντοτε η θεραπεία. Η πλήρης ίαση. Αυτή αποτελεί τον ιδεατό στόχο τόσο για τους ασθενείς όσο και για εμάς τους γιατρούς. Είναι όμως πάντοτε εφικτός αυτός ο στόχος? Κατηγορηματικά ΟΧΙ! Στην Ορθοπαιδική, όπως και σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες, υπάρχουν παθήσεις και σωματικές βλάβες που δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθούν πλήρως.
Όμως βελτίωση της υγείας δεν αποτελεί μόνο η πλήρης ίαση. Αν κάτι τέτοιο ίσχυε, τότε το έργο των γιατρών θα ήταν ενδεχομένως ευκολότερο, αλλά συγχρόνως και πολύ πιο περιορισμένο και ο κοινωνικός τους ρόλος πολύ πιο φτωχός. Ο γιατρός οφείλει να είναι παρών και να συνδράμει στην ανακούφιση των ασθενών του, έστω και αν αυτή είναι προσωρινή. Οφείλει να τους συμπαραστέκεται και να τους εμψυχώνει και πολύ περισσότερο εκείνους στους οποίους τα περιθώρια θεραπείας, έστω και ανακουφιστικής, είναι ελάχιστα. Η ανάληψη αυτής της ηθικής αποστολής καθιστά αυτομάτως την κατανόηση και την ενσυναίσθηση απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή έκβασή της.
Ο γιατρός δεν θα καταφέρει να διώξει το φόβο του ασθενούς για μια χειρουργική επέμβαση αν πρώτα δεν τον κατανοήσει. Δεν θα τον πείσει για την αναγκαιότητά της αν δεν αντιληφθεί τους δισταγμούς του. Ακόμα και άκρως απαραίτητες επεμβάσεις ή φαρμακευτικές αγωγές ενδέχεται να μην πραγματοποιηθούν. Ασθενείς ενδέχεται να χάσουν την ευκαιρία μιας θεραπείας ή μιας σημαντικής ανακούφισης και άλλοι που αντικειμενικά δεν είναι δυνατό να ανακουφιστούν, ενδέχεται να βιώσουν τη πλήρη ψυχοσωματική και συναισθηματική κατάρρευση, αισθανόμενοι πως κανείς δεν μπορεί να τους βοηθήσει.
Αισθάνομαι ως πολύ σημαντικό μέρος της δουλειάς μου να κατανοώ και να συμπαραστέκομαι στους ασθενείς μου. Νιώθω την ευθύνη να αντιλαμβάνομαι τους δισταγμούς, τους φόβους, την απογοήτευσή τους. Να τους εμψυχώνω, τόσο αυτούς όσο και την οικογένειά τους και να τους προσφέρω όσο μπορώ κουράγιο, ελπίδα, αισιοδοξία.
Στην ιστορία της ιατρικής, ακόμα και στην σχετικά πρόσφατη, υπάρχουν ασθένειες που «θέριζαν» και παραδείγματα γιατρών και θεραπευτηρίων που έλαμψαν με την προσφορά τους στην κοινωνία και στην ανθρωπότητα, παρέχοντας κατά κύριο λόγο ελπίδα και στήριξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Σπιναλόγκα. Αλλά και τα ανά την Ελλάδα και ανά τον κόσμο σανατόρια, στα οποία εκατομμύρια φυματικών αναζητούσαν και εύρισκαν την ελπίδα που έμοιαζε να μην υπάρχει για αυτούς.
Η φράση «Guerir quelquefois, soulager souvent, consoler toujours» (ενίοτε να θεραπεύσει, συχνά να ανακουφίσει, πάντα να παρηγορήσει) είναι γραμμένη στο άγαλμα του Αμερικανού γιατρού Edward Livingston Trudeau. Πάσχων ο ίδιος από φυματίωση και έχοντας απόλυτη συναισθηματική ταύτιση και ενσυναίσθηση στο δράμα του πλήθους των φυματικών της εποχής του, ίδρυσε το 1884 σανατόριο στο οποίο τους φρόντιζε, τους παρηγορούσε, τους εμψύχωνε και τους στήριζε.
Η ιατρική έχει προχωρήσει. Στην ειδικότητά μου, την Ορθοπαιδική, έχουν γίνει άλματα τα τελευταία 50 χρόνια και συνεχίζουν να γίνονται. Όμως, οι γιατροί οφείλουμε πρώτα απ’ όλα να γνωρίζουμε την ιστορία της επιστήμης μας και να διδασκόμαστε απ’ αυτή.